MERLINQ
MERLINQ
talent voor vernieuwen

Schudden aan de zorgboom

12.11.21 13:17 Reactie(s) Door Bas Evers

Vandaag (12 november) reikt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor het derde jaar op rij de Shakingtree Award uit aan iemand die op een positieve manier aandacht vraagt voor verbetering in de zorg. Kanshebbers vallen op met innovatieve ideeën, stellen oneerlijke situaties aan de kaak, en wijzen op overbodige regelgeving in de zorg. Edwin Lieftink en ik zijn met het concept ‘Zorg voor de Toekomst’ voorgedragen voor deze prijs. De jury heeft ons niet genomineerd. Niet getreurd. Wij blijven proberen om vanuit maatschappelijke betrokkenheid zorg en gezondheid op te schudden.

Deze drie bijzondere mensen verdienden wel een nominatie, waarmee wij ze van harte feliciteren:
  • Erik Zwiers bracht een inclusief koor bij elkaar waarin mensen met dementie, amateurzangers en professionele kunstenaars de Matthäus Passion van Bach opvoeren.
  • Mijke Ulrich strijdt als ervaringsdeskundige voor de positieve gezondheid van mensen die getroffen werden door een hersenbloeding.
  • Coen Vulders pleit met succes voor een betere aansluiting tussen de geestelijke gezondheidszorg en de behoeftes van jongeren. 
Benieuwd wie er vanmiddag met de prijs vandoor gaat.

Voor ons gevoel drie mooie nominaties, maar er zijn nog innovatievere ideeën nodig om de zorg echt op te schudden, zoals de naam van de award suggereert. De Nederlandse gezondheidszorg trilt namelijk op haar grondvesten tijdens de coronapandemie en met het oog op een dubbele vergrijzing gecombineerd met oplopend personeelstekort en structureel onderschatte impact van technologie. Er staat ons een aardbeving te wachten.

[Tekst gaat verder onder de afbeelding - bron: James St. John (Flickr, CC)]

Zorg voor de Toekomst

Edwin Lieftink en ik willen dat er een eerlijke maatschappelijke discussie op gang komt over de grote vraagstukken waar Nederland voor staat, waarin het hele verhaal verteld wordt. Vanuit die betrokkenheid hebben wij ‘Zorg voor de Toekomst’ ontwikkeld: een speculatieve toekomstverkenning voor Nederland met een nieuw model en een andere rolverdeling voor gezondheidszorg in 2040. 

De vernieuwing in zorg en gezondheid die Edwin en ik conceptualiseren vertrekt vanuit optimisme en realisme over technologie. We beseffen dat het ontwerpen van zorgvuldige technologische toepassingen in het leven van mensen structureel wordt onderschat. Daarom draaien onze tot de verbeelding sprekende en toekomstgerichte ontwerpen om het tastbaar en bespreekbaar maken van de impact en complexiteit van technologie in de maatschappelijke context. 

De essentie van zorg

De complexe wereld van gezondheidszorg heeft een integrale benadering nodig met als vertrekpunt de behoefte van Nederlanders, erkenning van de impact van technologie, en bewustzijn van de goede en slechte kanten daarvan.

De behoefte van Nederlanders

Voor bijna elke Nederlander is gezondheid de belangrijkste waarde in het leven. Ze vertalen gezondheid naar het vermogen om met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren. 

Bij de inrichting van de zorg in Nederland wegen economische krachten het zwaarst. Dat botst met behoefte die Nederlanders hebben aan brede gezondheidsdiensten. Het huidige Nederlandse zorgsysteem biedt namelijk vooral wetenschappelijk gevalideerde genezende diensten voor zieke mensen.

De impact van gezondheidstechnologie

Nederlanders weten steeds meer over hun eigen gezondheid dankzij laagdrempelige informatie- en biotechnologie. Ze willen hun gezondheidsperspectief voorspeld krijgen, hulp ontvangen om gezond te blijven, problemen vroeg opsporen, en ziektes zo snel mogelijk genezen.

Hierbij vertrouwt de Nederlander steeds meer op beslissingen vanuit de technologie dan vanuit de mens (de dokter). De zorg in Nederland is nog ingesteld op vertrouwen in beslissingen van mens tot mens. Technologie wordt nu vooral ingezet om mensen efficiënter te laten werken.

De vertrouwenskwestie van gezondheid

Deze behoefte en technologie die de belofte waarmaakt, stelt Nederlanders voor een keuze waar niemand het nog over heeft: aan wie vertrouw ik mijn gezondheid toe? Van wie zijn al mijn persoonlijke gezondheidsgegevens? Wie krijgt er zeggenschap over mijn gezondheid? 

Big tech heeft al zeggenschap over de gezondheid van Nederlandse consumenten die hun gezondheidsdata in naïef vertrouwen met ze delen. Big tech biedt in hun eigen ecosysteem, vanuit al die data, gezondheidstoepassingen aan vanuit hun eigen wereldbeeld. Onder hun motorkap zitten algoritmes die - op basis van jouw gegevens en statistieken over miljoenen andere mensen - steeds meer zelfstandige beslissingen gaan nemen over jouw gezondheid.

Een waarde(n)vol ecosysteem

Big tech gaat dus sowieso voor hun Nederlandse consumenten bepalen wie welke gezondheidsdiensten kan krijgen en onder welke voorwaarden. Om gelijkheid in gezondheid in Nederland te behouden kunnen we niet alleen vertrouwen op big tech. We moeten voorkomen dat buitenlandse bedrijven hun waarden en normen opleggen aan Nederlanders tijdens beslissingen over hun gezondheid. 

Edwin Lieftink en ik willen dat de overheid de behoefte van Nederlanders centraal stelt in de gezondheidszorg, de invloed van technologie accepteert, en een vertrouwenwekkende rol gaat nemen. Bij die rol hoort het hebben van een eigen gezondheids-ecosysteem, dat zich qua schaalgrootte en gebruiksgemak kan meten met big tech, waarin we kunnen werken vanuit waarden en normen die wij als Nederlanders belangrijk vinden.

Wie gaat er mee op expeditie om de op handen zijnde aardverschuiving in gezondheidszorg, een duw in de goede richting te geven?

Bas Evers

Deel -