De oude Grieken omschreven een dilemma als een situatie of probleem waarin uit twee even onaantrekkelijke (of aantrekkelijke) alternatieven moet worden gekozen. De arme koning Agamemnon werd in de Griekse tragedie ‘Iphigeneia in Aulis’ voor de keus gesteld om A) zijn dochter te offeren en de Trojaanse oorlog te winnen, of B) zijn dochter te sparen en de oorlog te verliezen. Voor Agamemnon waren er in de tragedie van Euripides geen logische gronden om te gaan voor optie A of optie B; het kwam neer op een persoonlijke, intuïtieve keuze.
Als innovatie-consultants houden wij ook van dilemma’s. Het zijn de lastige puzzels - soms nog verborgen - die, als ze worden opgelost, werkelijk het verschil maken. In de eigen organisatie en vaak ook in de concurrentiepositie. Als jij vooruit probeert te komen met je organisatie en het lukt na alle inspanning nog steeds niet naar tevredenheid, dan liggen er in veel gevallen dilemma’s aan ten grondslag. De ontwikkeling van elke organisatie wordt belemmerd door dilemma's. Dilemma's vertragen of blokkeren de weg naar de volgende stip.
Wij zien dat individuen, groepen en zelfs hele organisaties er verschillend mee omgaan, als ze zich überhaupt al bewust zijn van een dilemma. Sommigen verlammen en blijven doen wat ze doen. Ze kiezen helemaal niet. Anderen wisselen A en B af. Weer anderen gaan uiteindelijk voor nog iets anders - een C. Mensen die voor langere tijd een radicale keuze maken voor A, missen de goede kanten van B vice versa.
In onze praktijk is er een belangrijk verschil ten opzichte van het oude Griekenland: hoewel nog geen gemeengoed, weten wij dat een dilemma vaak wel degelijk te doorbreken is op logische gronden. Wat de oude Grieken nog niet zagen, heeft de vooruitgang ons gelukkig kunnen laten zien: win-win-situaties bestaan. Er zijn manieren om zowel A als B te doen. De zoektocht naar win-win is de kern van onze innovatie-consultancy.
Hoe wij dat aanpakken? Door de juiste vragen te stellen en goed gekaderd te onderzoeken. Waardoor betrokkenen een eventueel dilemma blootleggen, ontleden en met elkaar een manier vinden om het te doorbreken.
- Als er nog geen bewustzijn is van een dilemma dat speelt, maar wel een voortdurend probleem wordt ervaren, kunnen wij helpen de oorzaken van dat probleem te onderzoeken en daarmee mogelijk een dilemma bloot te leggen.
- Wordt een dilemma of conflict ervaren, dan helpen wij dat te ontleden: waaruit bestaat het precies, wat maakt dat het voortduurt en welke overtuigingen en aannames liggen eraan ten grondslag?
- Is een dilemma eenmaal goed in beeld, dan gaan we met de betrokkenen op zoek naar een doorbraak. Wanneer gevonden helpen we hen de benodigde interventies te bepalen en te prioriteren.
De werkvorm is meestal een 1-op-1 gesprek, workshop of quick scan. Wij treden dan vooral op als procesadviseurs, waarbij we natuurlijk wel vanuit onze ervaring suggesties doen die het proces stimuleren.
Met deze aanpak blijken betrokkenen - individu of groep - in staat een dilemma te doorgronden en doorbreken. De mate van helderheid, creativiteit en energie die in dit proces bij hen ontstaat is telkens weer fantastisch om te ervaren. Mooi is ook dat er zo direct een goed fundament ligt voor het succesvol realiseren van interventies.
Worstel jij met een dilemma of wil je ontdekken welke dilemma’s de ambities van jouw organisatie in de weg staan? En wil je ze doorbreken? Praat eens met ons!
Afbeelding bron: Jehane (Flickr) - https://flickr.com/photos/sequoya/2296853180/