In het tweede kwartaal van 2022 heeft Klaas in opdracht van ZWconnect, werkgeversvereniging in zorg en welzijn in de regio Haaglanden, een adviesrapport en plan van aanpak ontwikkeld. Met als doel om focus aan te brengen in allerlei initiatieven die enerzijds nieuw personeel naar zorg en welzijn willen trekken, en anderzijds bestaand zorgpersoneel meer willen laten werken. Waarom is dat maatschappelijk van belang? Hoe heeft MERLINQ de opdracht aangepakt? En wat is eruit gekomen?

De zorgkloof

De demografische ontwikkeling in Nederland plaatst ons voor een grote uitdaging. De vraag naar zorg neemt sterk toe, door de vergrijzing. En het is een groot vraagteken waar de benodigde mensen en middelen vandaan moeten komen. Forse tekorten dreigen. Tekorten in mensen in nu al te voelen, en niet alleen in de zorg. Een 'zorgkloof' dreigt.

De zorgkloof speelt ook in de regio Den Haag. Daar zal de komende jaren minstens 3000 fte gevonden moeten worden - ervan uitgaande dat het niveau van de zorg blijft zoals het nu is. De grootste uitdaging ligt bij verpleging en verzorging, zowel binnen de muren van een instelling als bij ouderen thuis.

Om de zorgkloof te verkleinen is op langere termijn de meeste winst te halen in het verminderen van de vraag naar zorg. De huidige inrichting van het stelsel is daarin nog wel een belangrijke belemmering.

Onbenut arbeidspotentieel

Gelukkig wordt er in Den Haag hard gewerkt aan allerlei initiatieven om op korte termijn de instroom van personeel in de zorg te bevorderen en het behoud van mensen in deze sector zeker te stellen. Beleidsmakers hebben het dan over het "benutten van onbenut arbeidspotentieel". 

Programma Gezond en Gelukkig Den Haag (GGDH) vroeg zich af in hoeverre het onbenut arbeidspotentieel voldoende haar weg weet te vinden naar zorg en welzijn. Dat is wel hard nodig, voor de continuïteit van de zorg in Den Haag. En inwoners die aan het werk komen in zorg en welzijn voelen zich gezonder. 

In de versnellingstafel arbeidsmarkt en onderwijs van GGDH werken onder meer gemeente, werkgevers in de zorg, en onderwijsinstellingen samen. Deze versnellingstafel had behoefte om meer focus aan te brengen binnen alle lopende initiatieven. De tafel wilde zich richten op drie mogelijke oplossingsrichtingen:

• Mensen die nu al in de zorg in deeltijd werken zouden naar meer uren kunnen gaan. 

• Werklozen die geschikt zijn voor zorg en welzijn een kans bieden.

• (Partners) van arbeidsmigranten klaar maken om in de zorg te werken.

Voorzitter van de versnellingstafel - werkgeversvereniging ZWconnect - vroeg aan MERLINQ wat ervoor nodig is om te komen tot een kansrijk project voor het benutten van onbenut arbeidspotentieel in zorg en welzijn in Den Haag. Waarbij zoveel mogelijk gebruik gemaakt wordt van wat er al is, in plaats van het wiel opnieuw uit te vinden. Wat is kansrijk? Wat kunnen we leren van wat er al loopt? Waarop willen we voortbouwen? Hoe krijgen we het project in gang?

MERLINQ constateerde bij alle stakeholders de behoefte om levensvatbare initiatieven met potentiële impact gericht te verkennen, en om bewezen levensvatbare initiatieven met tastbare impact snel op te schalen. Op dit moment is van Haagse verkenningen niet altijd duidelijk wat de potentie is, en op initiatieven in Den Haag waar dat wel helder is wordt desondanks niet vol ingezet.

Impactgerichte aanpak

Vanuit onze expertise hebben wij de volgende aanpak voorgesteld om focus te creëren:

• Beschouw de verzameling diensten en initiatieven die het arbeidspotentieel in zorg en welzijn kunnen vergroten als een doelgericht systeem. Begin met het iteratief, één-voor-één aanpakken van de zwakste schakel in de keten die de doorstroom verhindert.

• Ga alle initiatieven managen in een portfolio, met een duidelijk onderscheid tussen exploreren (snel zoveel mogelijk leren tegen zo laag mogelijke kosten) en exploiteren (zoveel mogelijk produceren tegen zo laag mogelijke kosten). Kies om te beginnen de meest aantrekkelijke: een initiatief met hoge output en lage onzekerheid.

• Bundel als werkgevers de krachten door van elkaar te leren hoe belemmeringen weggenomen worden in het eerste initiatief, en bundel als werkgevers de krachten door belemmeringen die op systeemniveau liggen, ook op dat niveau gezamenlijk aan te pakken.

Eerste focus

MERLINQ heeft ook op basis van een eigen analyse het meest aantrekkelijke eerste initiatief naar voren geschoven, namelijk Het Potentieel Pakken (HPP). Omdat:

• Vanuit systeemdenken het beste aangrijppunt ligt bij de werkgever: als het lukt om werk anders te organiseren blijven of komen mensen wel,

• Het in aantallen mensen de grootste hefboom is: HPP bereikt 35.000 mensen in Den Haag,

• HPP een constructieve dialoog op gang brengt tussen werknemer en werkgever die voedingsbodem biedt voor komende initiatieven. 

MERLINQ blijft graag betrokken om de zorgkloof te verkleinen.